De toekomst is meervoud

Weet jij al wat Rijkswaterstaat doet?

Rijkswaterstaat is de uitvoeringsorganisatie van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Zij beheren en ontwikkelen grote wateren en rivieren in ons land, de rijkswegen en de belangrijkste vaarwegen. Je zou ook kunnen zeggen dat zij werken aan een land dat beschermd is tegen overstromingen, en dat leefbaar en bereikbaar is.

Wat zijn strategische verkenningen?

We vroegen het ook aan Erna.

Over welke toekomsten denkt zij na?

Even op een rijtje.

(Klik op de begrippen om verder te lezen)

De waarschijnlijke toekomst

Dit is hoe de meeste mensen kijken naar de toekomst. Je kijkt naar bestaande patronen of trends en gaat ervan uit dat die ook morgen en overmorgen zullen doorzetten. Het toekomstscenario is dan een verlengstuk van het heden.

De mogelijke toekomst (plausibel)

Bij de mogelijke toekomst stel je de "wat als"-vraag. Wat als we een nieuw kabinet krijgen? Wat als er zich een nieuwe pandemie voordoet? Wat als Nederland kampioen wordt? De antwoorden op zulke vragen vormen een goede basis voor scenario's. Plausibel betekent dat je niet heel extreme aannames doet.

De mogelijke toekomst (speculatief)

Dit lijkt een beetje op de plausibele toekomst, maar je denkt veel groter als het gaat om je aannames. Hiervoor zul je misschien je voorstellingsvermogen wat moeten oprekken. In module 6 (De kracht van verbeelding) gaan we hier wat dieper op in.

De wenselijke toekomst

Het mooie aan de toekomst is dus dat-ie nog niet vaststaat. Met andere woorden: we kunnen er invloed op hebben. Daarom is het ook goed om je niet over te geven aan allerlei externe krachten of trends, maar na te denken over 'welke' toekomst je eigenlijk zou willen. In module 7 gaan we het daarom ook hebben over de wenselijke stip op de horizon.

“Iedereen speelt Pokémon Go.”

Weet je nog in 2016? Toen zagen we de snelle opmars van Pokémon Go. Het spel liet spelers virtuele Pokémon vangen op veel plekken in de echte wereld. Het werd een fenomeen en zelfs een van de meest gebruikte applicaties na de lancering. Grote groepen spelers kwamen samen op straat en alle media besteedden er aandacht aan.

Het mobiele spel was de hype van 2016. Ruim twee miljoen Nederlandse spelers hebben toen deelgenomen aan dit augmented reality-spel. Inmiddels is dit aantal flink gedaald, de laatste schatting telt 290.000 dagelijkse spelers.

De Hype Cycle.

Het bedrijf Gartner heeft een model ontwikkeld om te zien of een hype over gaat in een trend. Ze passen dit voornamelijk toe op technologische ontwikkelingen en onderscheiden daarbij verschillende fases.

Erna kent het model van Gartner ook.

Zij wil voorkomen dat mensen te veel meegaan in de hype (opgeblazen verwachtingen) of het dal van de desillusies.

Ja.... maar moet je dan met elke ontwikkeling rekening houden?

We kunnen ons voorstellen dat het lastig is om het overzicht te bewaren. Want naast technologische ontwikkelingen zijn er ook nog demografische ontwikkelingen, culturele ontwikkelingen, geopolitieke ontwikkelingen... noem maar op. We vroegen Erna om een tip.

Morgen misschien, of misschien morgen.

Erna heeft iets slims bedacht om het gesprek met haar collega's op gang te krijgen.

Het gaat altijd over meerdere toekomsten omdat er ook onzekerheid is.

- Erna Ovaa

Samenvattend.

In dit hoofdstuk kwam het volgende aan bod:

Dé toekomst bestaat niet. Het is beter om in verschillende soorten toekomsten te denken.
Als je zo'n toekomst uitwerkt, noemen we dat ook wel een scenario. Of een verkenning.
Technologische ontwikkelingen gaan vaak gepaard met hypevorming.
De hype cycle en trendkaarten zijn hulpmiddelen voor organisaties om met elkaar in gesprek te gaan over de toekomst.

Op naar de volgende module.

Nu je een goed beeld hebt van wat toekomstdenken inhoudt, is het belangrijk om te weten hoe je om kan gaan met je blinde vlekken. In de volgende module leer je andere perspectieven op waarde schatten en meenemen in jouw eigen toekomstscenario.